Соңғы жылдары ESG (экологиялық, әлеуметтік және корпоративтік басқару) факторлары инвесторлар мен жалпы қоғам үшін маңызды бола бастады. ESG — қоршаған ортаға құрмет, әлеуметтік жауапкершілік, сондай-ақ жоғары сапалы корпоративтік басқару сияқты қызмет принциптерін қамтитын тұрақты даму жүйесі.
JPMorgan Chase & Co мәліметтері бойынша, 2021 жылы инвесторлардың экологиялық, әлеуметтік және басқару факторларын (ESG) ескеретін тұрақты инвестициялық қорларға сұранысы 2021 жылы кезекті рет айтарлықтай өсті. Мысалы, 2021 жылы ESG интеграцияланған қорлар 500 млрд АҚШ долларынан астам қаражат алды, бұл ESG интеграцияланған өнімдерді басқарудағы активтердің 55% артуына ықпал етті. ESG инвестициясының өсуі 2022 жылға дейін және одан кейін де жалғасады деп күтілуде.
Өз кезегінде, Bloomberg болжамдары бойынша, ESG активтері 2025 жылға қарай 53 трлн АҚШ долларынан асуы мүмкін. Жалпы, Еуропадағы, Қытайдағы, АҚШ-тағы және бірнеше басқа елдердегі саясаткерлер мен нарықтық билік корпорациялар мен инвесторлар үшін ESG ақпаратты ашу талаптарын күшейтеді. Қоршаған орта, әлеуметтік және басқару факторлары бойынша инвесторлардың үміттерін қанағаттандыра алмаған компаниялар капитал нарығына қолжетімділікті жоғалту қаупіне ұшырайды.
Ақпаратты ашу — ESG принциптерін сақтаудың негізгі критерийлерінің бірі. EY 2020 институционалдық инвесторлардың климаттың өзгеруі және тұрақтылық туралы пікірін зерттеуі қаржылық емес ақпарат инвесторлар үшін ешқашан маңызды болмағанын көрсетті. Сауалнамаға қатысушылардың көпшілігі (98%) компаниялардың қаржылық емес қызметін бағалауда неғұрлым қатаң және мұқият әдіске көшетінін хабарлады.
Қазақстанда да компаниялар ESG-ге көше бастады. 2021 жылдың желтоқсанында PwC 2020 жылдың қорытындысы бойынша, қазақстандық компаниялардың ашық есеп беруіндегі ESG ақпаратының сапасы мен қолжетімділігін бағалайтын зерттеуді жариялады. Жалпы іріктеуге Қазақстанда жұмыс істейтін 96 компания кірді. Бағалау нәтижесінде ESG ақпаратты ашу деңгейі бойынша үздік 10 компанияның тізімі дайындалды. Тізімдегі компаниялардың 80%-ға жуығы KASE листингінде, ал биржаның талаптары ақпараттың ашылуына үлкен дәрежеде әсер етеді. Бұл ретте рейтингтің көшбасшылары негізінен нормативтік талаптардан шығып, халықаралық стандарттар мен трендтерді ұстануға бет алған компаниялар.
Зерттеу нәтижелері бойынша үздік бестікке ҚазМұнайГаз, Қазатомөнеркәсіп, ҚазТрансОйл, KEGOK және Қазақтелеком кірді. Бір қызығы, рейтингтің көшбасшылары «Самұрық-Қазына» АҚ еншілес компаниялары.
Жалпы, бұл жағдай заңды: Самұрық-Қазына ESG қағидаттарын белсенді түрде қолданады. Мәселен, 2021 жылы қор өзі мен портфельдік компаниялар үшін ESG қызметінің бірыңғай қағидаттарын белгілейтін және инвесторлар үшін ESG қағидаттарына адалдығын жариялайтын ESG саясатын әзірлеуге кірісті.
2020 жылы ҚазМұнайГаз Қазақстандағы бірінші компания және Sustainalytics-тен ESG рейтингін алған қор болды. 2021 жылы Sustainalytics халықаралық агенттігі ҚМГ тұрақты даму тәуекелі рейтингін 34,5-тен 28,4-ке дейін (орташадан жоғары) жақсартты. ESG қағидаттарын іске асыру үлкен маңызға ие, өйткені ол активтердің ұзақ мерзімді құнының өсуіне және инвестициялық тартымдылықтың жалпы өсуіне ықпал етеді.
