Халықты әлеуметтік қорғау — кедейлік пен теңсіздікке қарсы күрестің маңызды құралдарының бірі, сондай-ақ адамның негізгі құқығы. Бұл алдыңғы қатарлы елдердің адами әлеуетті дамыту, саяси тұрақтылық пен инклюзивті өсуді арттыру, ең осал адамдарды өмір бойы күйзелістер мен күйзелістерден қорғау жөніндегі ұлттық стратегияларының негізгі элемент. Әлеуметтік қорғау, әсіресе кедейлер мен осал топтарды қорғау бүкіл әлемде, соның ішінде Қазақстанда да ұмтылып жатқан БҰҰ Тұрақты даму мақсаттарының (ТДМ) маңызды бөлігі.
2021 жылы ҚР-да атаулы әлеуметтік көмек (АӘК) алушылар саны 990,5 мың адамды құрады (бір жыл бұрын 936,2 мың адам болған). Олардың басым бөлігі Түркістан облысында (237,5 мың адам), Шымкент қаласында (225,8 мың адам) және Алматы облысында (115,1 мың адам).
АӘК орташа айлық сомаларының ең көп сомасы Астанада (8,4 мың теңге), Шығыс Қазақстан облысында (8,4 мың теңге) және Алматыда (8,1 мың теңге) тіркелді.
Өз кезегінде, ҚР-да бекітілген мемлекеттік тұрғын үй көмегін (ТК) 2021 жылы 32,2 мың отбасы алды (2020 жылы 37,4 мың отбасы). Мұндай отбасылардың ең көп саны Қызылорда (4,6 мың), Шығыс Қазақстан (4,1 мың) және Жамбыл (4 мың) облыстарында.
ҚР-дағы ең төменгі күнкөріс деңгейінің орташа мөлшері 2021 жылы 3,3 мың теңгені құрады (бір жыл бұрын 2,4 мың теңге болған). Ең жоғары көрсеткіш Маңғыстау облысында (8,4 мың теңге), сондай-ақ Қызылорда және Түркістан облыстарында (әр облыста 6 мың теңгеден) тіркелді.
Еске салайық: ҚР-да АӘК тағайындау «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы» заңмен реттеледі және жан басына шаққандағы орташа табысы кедейлік шегінен аспайтын ҚР азаматтарына, қандастарға, босқындарға, шетелдіктер мен тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдарға материалдық көмек көрсетуді көздейді. ТК-ні тағайындау «Тұрғын үй қатынастары туралы» заңмен реттеледі және аз қамтылған отбасылар мен азаматтарға тұрғын үйді ұстауға және коммуналдық қызметтерді төлеуге жергілікті бюджеттер есебінен тұрғын үй көмегін көрсетуді көздейді.
«Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмекті тағайындау» және «Тұрғын үй көмегін тағайындау» қызметтерін алу үшін ХҚО-ға жүгінуге немесе онлайн алуға болады.
Ескерту: халықтың ең осал топтары — тұрғын үй көмегін қажет ететін аз қамтылған азаматтар, сондай-ақ мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алушылар үшін — ҚР-да газ бағасының әдеттегіден 20% төмен арнайы тарифтері белгіленген. Мысалы, «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ тұтынушыларына тауарлық газды сатудың бөлшек сауда бағасы АӘК және ТК алушылар үшін еліміздің 11 облысы мен 3 негізгі мегаполисінде 20% төмендетілді.
Айталық, Қарағанды облысында 1 куб метрдің бағасы 36,4 теңге, ал АӘК және ТК алушылар үшін бар болғаны 29,1 теңге, яғни 7,3 теңгеге аз. Өз кезегінде атаулы әлеуметтік көмек алушылардың басым бөлігі шоғырланған өңірлерде Түркістан облысы мен Шымкент қаласында 1 куб метр газ бағасы 29,1 теңге болсаАӘК және ТК алушылар үшін бар болғаны 23,2 теңге, яғни 5,8 теңгеге төмен.
Мұндай әлеуметтік маңызы бар жаңашылдықтың бастамашысы — Табиғи монополияларды реттеу комитеті (ҚР ҰЭМ ТМРК).
