Биыл 1 мамырдағы жағдай бойынша, ҚР-да тіркелген шағын кәсіпкерлік субъектілерінің саны 507,1 мыңды құрап, былтырғымен салыстырғанда 6,1% өсті. Оның ішінде 407,6 мың шағын компания жұмыс істеп тұр, бұл 2022 жылдың сәуір айының соңындағы көрсеткіштен бірден 15,1% көп. Анықтама үшін: бір жыл бұрын тіркелген шағын кәсіпкерлік субъектілерінің саны бір жылда 5%, ал жұмыс істеп тұрғандар саны 7,7% өскен болатын. Жұмыс істеп тұрған шағын компаниялардың 86%-дан астамы жеке меншік, олардың саны бір жылда 12,9% өсіп, 351,2 мыңға жетті.
Жұмыс істеп тұрған шағын кәсіпкерлік субъектілерінің жартысына жуығы белсенді: 201,5 мың — 2022 жылдың сәуірімен салыстырғанда бірден 17,6% артық. 142,8 мың уақытша әрекетсіз компания (бір жылда 12,5% көбейген) және 63,4 мың жаңа шағын компания (бір жыл бұрынғыдан 13,5% көп) болды.
Өңірлер бойынша белсенді шағын кәсіпорындардың Алматы мен Астанада ең көп: тиісінше 53 мың және 33,2 мың. Бұл ретте Алматыда көрсеткіш 21,8%, Астанада 17,2% өсті.
Белсенді шағын кәсіпорындардың айтарлықтай саны Қарағанды (10,8 мың) және Павлодар (8,1 мың) облыстарында, сондай-ақ Шымкентте (8,9 мың кәсіпорын) бар.
Белсенді шағын компаниялардың төрттен бір бөлігі дерлік сауда және автокөлік пен мотоцикл жөндеуде жұмыс істеді: 50,2 мың, бір жылда 20,3% көбейген. Одан кейін құрылыс (18,7 мың кәсіпорын), білім беру (17,6 мың) және кәсіптік, ғылыми-техникалық қызмет (15,5 мың) салалары бар.
Былтыр сәуір айымен салыстырғанда шағын белсенді компаниялар санының айтарлықтай өсуі сауда және автокөлік жөндеу саласында байқалды: 8,5 мыңға. Екінші және үшінші орында құрылыс (3,9 мыңға) және әкімшілік және қосалқы қызмет (2,6 мыңға).
Тіркелген жеке кәсіпкерлердің саны бір жылда 29,6% өсіп, 2023 жылдың сәуір айының соңында 1,7 млн ЖК болды. Оның ішінде 1,6 млн жеке кәсіпкер белсенді жұмыс істеді — бір жыл бұрынғыдан бірден 35,9% артық.
Анықтама үшін: бір жыл бұрын тіркелген жеке кәсіпкерлер саны 8,2%, ал жұмыс істеп тұрғандар саны 10,4% өскен еді.
Қазақстандағы барлық жұмыс істейтін жеке кәсіпкерлердің үштен бір бөлігі тек үш өңірге тиесілі: Алматы (213,4 мың), Түркістан облысы (193 мың) және Астана (149,5 мың).
Жұмыс істеп тұрған жеке кәсіпкерлер ең көп өсімі Шымкент қаласында байқалды: бірден 64,5%, 104,1 мыңға дейін.Одан кейінгі орында Алматы (53,7%) және Қызылорда облысы (44%, 65,6 мыңға дейін).
Жұмыс істеп тұрған ЖК ең аз саны Ұлытау (17,1 мың), Солтүстік Қазақстан (27,6 мың) және Павлодар (42,7 мың) облыстарында.
Жұмыс істеп тұрған жеке кәсіпкерлердің көпшілігі сауда және автожөндеу саласында да жұмыс істеді: 601,6 мыңы — бір жыл бұрынғыдан бір жарым есе артық.
Сондай-ақ ауыл, орман және балық шаруашылығының айтарлықтай бөлігі: 262,8 мың жеке кәсіпкер. Одан кейінгі орында өңдеу өнеркәсібі және жылжымайтын мүлікпен операция: тиісінше 88,5 мың және 77,5 мың жеке кәсіпкерлер.
Осылайша, соңғы бір жылда елімізде микро және шағын бизнес субъектілерінің саны айтарлықтай өсті. Сауда шағын кәсіпкерліктің ең танымал саласы болып қала береді, мұнда әрбір төртінші шағын компания мен әрбір үшінші жеке кәсіпкер жұмыс істейді. Құрылыс, білім беру, агроөнеркәсіптік кешен және өңдеу өнеркәсібі де микро және шағын бизнестің танымал бағыттары.
Микро және шағын бизнес санының көбеюімен тренерлер деп аталатын мамандықтар пайда бола бастады, олар көбіне бар бизнесті «масштабтауды» немесе жаңадан бастаған кәсіпкерлер үшін «пайдалы саланы» табуды ұсынады. Сонымен бірге олар өздерінің «білімі мен тәжірибесі», сондай-ақ «тәлімгерлігі» үшін өте жоғары баға белгілейді. Қазақстанда мұндай алаяқтар, айталық, көршілес Ресейдегідей жиі кездеспейді (ол елде мұндай қызметті әдетте «ақпараттық сығандар» деген өте қате және ксенофобиялық терминмен атайды). Салық органдары олардың артына түседі.
Ал, мысалы, Аустралияда «бизнес-тренерлердің» саны бизнесмендердің өзінен көп, дейді DBT сатиралық басылымы. Аустралиялық статистика бюросы жүргізген сауалнамаға сәйкес, 545 мыңға жуық аустралиялықтар өздерінің негізгі кәсібін «бизнес-жаттықтырушы» ретінде анықтады, ал шын кәсіпкерлер саны 521,2 мың.
