Қазақстан Тұрғын үй Компаниясы (ҚТҮК) «Қазреестр» тұрғын үй құрылысына үлестік қатысудың бірыңғай ақпараттық жүйесінің жаңа нұсқасын іске қосты.
«Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес құрылыс кезеңінде үлестік тұрғын үйді сатуға құрылыс салушының уәкілетті компаниясы мен үлескердің бекітілген үлгілік нысан бойынша ҮҚШ қорытындысы арқылы ғана рұқсат етілгенін атап өту маңызды.
Қол қойылғаннан кейін ҮҚШ уәкілетті компания «Қазреестр» арқылы жергілікті атқарушы органға тіркеуге жіберуге тиіс. Бұл ретте ҮҚШ тіркеу фактісі бойынша үлескерге жасалған мәміленің заңдылығын растайтын үзінді көшірме берілуге тиіс.
Үлестік құрылысты цифрландыру шеңберінде Қазақстан Тұрғын үй Компаниясы, «Бәйтерек» Холдингінің еншілес ұйымы «Қазреестрдің» жаңа нұсқасын — Qazreestr 2.0 әзірледі.
Qazreestr 2.0 негізгі жаңалығы eGov Mobile қосымшасында ЭЦҚ немесе QR-кодтың көмегімен электрондық ҮҚШ қорытындысы бойынша функционалды онлайн-режимде, сондай-ақ оларды кейіннен автоматты тексеру және ақпараттық жүйеде тіркеу бойынша іске асыру болып табылады.
Бұл шешім ҮҚШ-ты бұрмалау қаупін азайтуға мүмкіндік береді және мемлекеттік қызметті алудың ыңғайлылығын арттырады, өйткені ҮҚШ-ты тіркеу мерзімі үш күннен бірнеше сағатқа дейін қысқарады.
Сондай-ақ Qazreestr 2.0-де ҮҚШ тіркелгеннен кейін үлескер автоматты түрде өзінің электрондық поштасына электрондық ҮҚШ файлы мен үзінді көшірмесін алады. Жүйенің ескі нұсқасында үзінді көшірме үлескерлерге тек уәкілетті компания арқылы берілді.
«Қазреестрдің» жаңа нұсқасында құрылыс салушылар мен уәкілетті компанияларды тіркеу рәсімі оңайлатылды. Егер бұрын жеке кабинет құру үшін құрылыс салушы жергілікті атқарушы органға ресми түрде жүгінуге және ресми жауапты бес жұмыс күніне дейін күтуге тура келсе, қазір құрылыс салушыны тіркеу жүйеде дербес жүзеге асырылады. Сондай-ақ, әзірлеуші енді уәкілетті компания үшін жеке кабинет құруға мүмкіндігі бар.
Сонымен қатар, Qazreestr 2.0-де үлестік құрылыс объектісі бойынша мәліметтерді енгізу рәсімі жеңілдетілді — мемлекеттік дерекқорлармен интеграция арқылы ақпаратты толтыру автоматтандырылды, деректерді енгізу кезінде толыққанды форматты-логикалық бақылау енгізілді, сондай-ақ пайдаланушы интерфейсі толығымен жаңартылды, бұл жүйені пайдалануды жақсартады және қате деректерді беру тәуекелдерін айтарлықтай азайтады.
Үлестік құрылыс объектісі туралы мәліметтерді түзету мүмкіндігі де маңызды функционал болып табылады. Егер бұрын уәкілетті компания бұл үшін жергілікті атқарушы органға ресми түрде жүгініп, 30 күнтізбелік күнге дейін жауап күтуі қажет болса, онда жүйені жаңартқаннан кейін жергілікті атқарушы орган үш жұмыс күні ішінде қарауы тиіс «Қазреестрде» түзетуге өтінім беру жеткілікті.
Сонымен қатар, алданған сатып алушылардың проблемасы өзекті болып қала береді. Жосықсыз құрылыс салушылар үлескерлердің қаражатын заңсыз тартуды жасыратын және әлеуетті сатып алушылардың қызығушылығын арттыратын әртүрлі маркетингтік амалдарды ойлап табады.
Атап айтқанда, бұл мүмкіндігінше тез сатуға бағытталған салынып жатқан тұрғын үйдің төмен бағасы, сондай-ақ сатып алушы үшін тартымды бөліп төлеу, брондау, жеңілдіктер, әртүрлі акциялар жүйесі.
Нәтижесінде қазақстандықтар үлестік құрылыстың «сұр» нарығына тартылғанын сезбей қалады.
Өткен жылы ҚТҮК Қазақстандағы үлестік тұрғын үй құрылысының «сұр» нарығының ауқымына зерттеу жүргізді. Зерттеу нәтижелері 2023 жылдың тамыз айында үлестік тұрғын үй құрылысы объектілерінің 68%-ы бойынша үлескерлердің қаражатын заңсыз тарту жүзеге асырылғанын көрсетті. Сондықтан көптен күткен пәтерлердің болашақ сатып алушыларына сатып алудан бұрын құрылыс салушылардың құжаттарын қайта тексеріп, үлескерлердің өз құқықтарын білу ұсынылады.
Әлеуетті үлескерлер үлестік тұрғын үй сатып алу кезінде тек ҮҚШ ғана заңды құжат болып саналатынын, ал алдын ала брондау шарты, резервтеу шарты және инвестициялау шарты сияқты шарттардың өзге де түрлері заңды болып табылмайтынын және мұндай шарттар жасасқан азаматтар үлестік құрылысқа қатысушылар болып саналмайтынын анық білуі тиіс. Тиісінше, олар қиын жағдайда өз құқықтарын қорғай алмайды — мысалы, егер құрылыс салушы ұзақ уақыт ішінде мерзімді сақтамаса немесе бір пәтерді бірнеше адамға сатса.
Азаматтар «Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес құрылыс салушылар жергілікті атқарушы органның рұқсатын немесе «ҚТҮК» АҚ кепілдігін алғаннан кейін ғана үлескерлердің ақшасын тарта алатынын білуі қажет.
