Биыл сәуір-мамырда ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросы жүргізген «Халықтың құқық қорғау органдары мен сот жүйесіне сенімінің деңгейі» іріктеу сауалнамасы бойынша, респонденттердің 55%-ы сот жүйесіне толық сенім артса, 31%-ы оларға ішінара сенеді.
Бұл ретте респонденттердің 3,7%-ы сенбейді, ал 4%-ы толық сенімсіздік танытты. Респонденттердің 6,1%-ы жауап беруге қиналған.
Сот жүйесіне деген сенімсіздіктің негізгі себептері оларды сыбайлас жемқор деп санау (27,9%), атқарушы билік пен құқық қорғау органдарына тәуелділігі (27,4%). Әрбір бесінші респондент сот жүйесіне сенбейді, өйткені олармен ешқашан кездеспеген; бұл ретте респонденттердің 18,7%-ы осы органдармен бұрын кездесіп, оң нәтиже алмаған.
Респонденттердің 16,4%-ы қазақстандық сот жүйесінен қорқады, ал 15,5%-ы судьялардың кәсіби деңгейінің төмендігін атап өтті. Сонымен қатар, сот жүйесіне сенуге дайын емес әрбір оныншы респондент сенімсіздіктің себебі ретінде БАҚ-тағы ақпаратты атайды.
Айта кету керек, бұрын жазғанымыздай, Wall Street Journal және Heritage Foundation зерттеу орталығы жыл сайын жүргізетін экономикалық еркіндік деңгейін зерттеу нәтижелері бойынша жалпы индексті құрайтын 12 компоненттің ішінде, Құқықтық жүйенің тиімділігі жағынан Қазақстан ең төменгі көрсеткішке ие: 100-ден 34.
ҚР өңірлері арасында сот жүйесіне сенбейтінін атап өткен респонденттердің үлесі айтарлықтай өзгереді: Жетісуда 0,3%-дан Маңғыстау облысында 16,3%-ға дейін. Бұл органдарға сенбейтіндердің едәуір бөлігі Батыс Қазақстан облысында (15,2%) және Астанада (11,1%) да бар.
Сот жүйесіне толық сенімсіздікке келетін болсақ, ҚР өңірлері арасында ең жоғары көрсеткіш Батыс Қазақстан облысында тіркелді, онда мұндай респонденттердің үлесі бірден 22,6%-ды құрады. Одан кейінгі орында Астана (9,3%) және Маңғыстау облысы (7,7%).
ҚР өңірлері арасында сот жүйесіне сенімсіздік тудыратын себептердің бірі ретінде сыбайлас жемқорлықты атайтындардың басым бөлігі Қызылорда облысында тіркелді: бірден 71,1%. Одан кейінгі орында Астана (46,2%) және Қарағанды облысы (42,3%). Бұл санаттағы ең төменгі көрсеткіш Маңғыстау және Түркістан облыстарында: тиісінше 4,2% және 8,5%.
