Қазақстанда суицид статистикасы төмендеді. ҚР Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің (ҚР БП ҚС АЕК) мәліметінше, 2022 жылы аяқталған суицидтен қайтыс болғандар саны 4 мыңнан 3,7 мыңға дейін азайды. Егер бұл көрсеткішті соңғы бесжылдықпен салыстырсақ, көрсеткіш орташа деңгейде. Ал 7% азаю динамикасысы 2021 жылы суицидтің көбеюімен байланысты. Биыл суицидтен болатын өлім көрсеткіші азайып келеді. 2023 жылдың қаңтар-ақпан айларында 526 қазақстандық өз еркімен өмірмен қоштасты, бұл былтырғы сәйкес кезеңмен салыстырғанда 5% аз.
Бір қызығы, өткен жылдардан айырмашылығы, өзіне-өзі қол жұмсау әрекеттері мен суицидтен қайтыс болу саны шамалас болды: 3,7 мың (айырмашылық тек 65 жағдай). Бұл да соңғы бес жылдағы ең төменгі көрсеткіштердің бірі. Бір жыл бұрын мұндай әрекеттер әлдеқайда көп болды: 4,5 мың.
Ер адамдар суицидке бейім. Суицидтен қайтыс болғандардың 78,9%-ы ер адамдар: 2,9 мың, қалған 770-і әйел. Айырмашылық төрт есе дерлік.
Қазақстандық БАҚ-та жасөспірімдердің өз-өзіне қол жұмсауы тақырыбы жиі қозғалады. Сонымен қатар, ең осал жас тобы, статистика бойынша, орта жастағы адамдар — 30-дан 54 жасқа дейін. Суицидтен қайтыс болғандардың жалпы статистикасында осы санаттың үлесі 54,9%. Екінші орында егде жастағы адамдар: әрбір төртінші суицидті (23,5%) 55 жастан асқан қазақстандықтар жасаған.
Өзіне өзі қол жұмсап қайтыс болғандар ішінде 18 бен 29 жас аралығындағы жастардың үлесі 17,3%-ды құрады, ал осы жас тобының өзіне-өзі қол жұмсау әрекеттері статистикасындағы үлесі сәл ғана жоғары болды: 18,8%. Дәл осындай үрдіс балалар мен жасөспірімдердің өз-өзіне қол жұмсау деректерінен де байқауға болады: өз-өзіне қол жұмсауға әрекеттенгендердің үлесі іс жүзінде қайтыс болғандардың үлесінен жоғары: тиісінше 5% және 4,3%.
БП ҚС АЕК ресми деректері «Неліктен суицидтер мұндай қадамға баруды шешеді?» деген сұраққа толық және жан-жақты жауап бермейді. Суицидтік мінез-құлық алдындағы факторлар туралы жарияланған деректерде олар 15,6% жағдайда ғана көрсетілген. Қалған 84,4%-ы «басқа» немесе «белгіленбеген» айдарымен қалдырылған. Тізімде көрсетілмеген және дамыған елдердегі өз-өзіне қол жұмсаудың жиі кездесетін себептері – депрессия немесе психикалық ауру (ДДҰ деректері).
Егер стресс факторлары белгілі болған 15,6% жағдайды ғана статистиканы қарастыратын болсақ, онда олардың арасында бірінші орынға жалғыздық мәселесін қоюға болады. Былтыр осыған дейінгі психологиялық проблемаларды тұжырымдау арқылы суицидтен 230 қайтыс болды. Айтпақшы, 2021 жылмен салыстырғанда мұндай жағдайлардың саны 98-ге артқан.
Сондай-ақ қиын қаржылық жағдайға (164 жағдай, 2021 жылы 127 жағдай) және қолайсыз өмір сүру жағдайына (37 жағдай, бір жыл бұрын 29 жағдай) байланысты суицид санының өсуі байқалады. Көбінесе полиция хабарламаларында мұндай стресс факторлары ерлердің өлімінде (77%) көрсетілген. Жұбайымен қиын қарым-қатынас немесе ауыр ажырасу 67 адамды суицидке итермеледі, 2021 жылы мұндай 61 жағдай болған. Осыншама дерлік қазақстандықтар — 63 адам ауыр дертке шалдығып өзіне өзі қол жұмсады.
