Өзін өзі жұмыспен қамтығандардың табысы. 2022
2022 жылдан бастап ҚР Ұлттық статистикалық бюросының мамандары өзін-өзі жұмыспен қамтыған қазақстандықтар арасында ең байларды анықтау шкаласын ұлғайтты. Қазір ауқатты кәсіпкерлер мен тәуелсіз жұмысшылар санатына ену үшін 2021 жылғыдай 500 мың теңге емес, 1 млн теңге табыс болуы керек.
Қазақстанда барлығы 8,9 млн жұмыспен қамтылған адам бар. Оның 6,8 млн-ы жалдамалы жұмысшылар, 2,1 млн-ы өзін-өзі жұмыспен қамтығандар. Ұлттық статистика бюросының мамандарына соңғы санатқа жеке кәсіпкерлерді; АҚ, әр түрлі жеке серіктестіктер құрылтайшылары, қатысушыларын; өндірістік кооперативтердің мүшелерін; жеке жұмыс істейтін адамдар мен жеке шаруашылық ұстап өнімін сататындарды жатқызады.
Жалпы, Қазақстандағы өзін-өзі жұмыспен қамтығандардың табысы мәз емес. Осы санаттағылардың 24,8%-ы (528,9 мың адам) былтырғы төртінші тоқсанда айына 60 мың теңгеден 100 мың теңгеге дейін табыс тапқан. Тағы 358,9 мың азамат ең төменгі жалақыдан төмен табыс тапты: 37,4 мың теңгеден 60 мың теңгеге дейін. Тағы жарты млн-ға жуық өзін-өзі жұмыспен қамтығандардың табысы 100 мың теңгеден 150 мың теңгеге дейін болды. Осылайша, өзін-өзі жұмыспен қамтығандардың жалпы санында медианалық табыстан (204 мың теңге) айтарлықтай төмен жалақы алатын тәуелсіз жұмысшылар басым болды: 81,4% немесе 1,7 млн азамат.
Табысы 500 мың теңгеден асатын ауқатты кәсіпкерлердің үлесі аз болып шықты: бар болғаны 1% немесе 22,3 мың адам. Оның тең жартысы жалақысы 500 мың теңгеден 800 мың теңгеге дейін (10,3 мың адам). 2022 жылдың қазан–желтоқсан айларында өзін-өзі жұмыспен қамтыған 6 мыңға жуық қазақстандық айына 800 мың теңгеден 1 млн теңгеге дейін алса, осыншама адам миллионер болып есептелді. 2022 жылдың бірінші тоқсанында табысы 1 млн теңгеден көп өзін-өзі жұмыспен қамтыған азаматтар бірнеше есе азайды: бар болғаны 1,2 мың адам.
Миллионер кәсіпкерлерің өңірлер бойынша саны біркелкі емес. Табысы 1 млн теңгеден көп барлық тіркелген өзін-өзі жұмыспен қамтушылардың 89%-ы алматылықтар (5,3 мың адам) болды. Тағы 9%-ы, яғни 541 адам Астана қаласы мен Ақмола облысында тұрады. Өте аз үлес (шамамен 2%) Маңғыстау және Ұлытау өңірлерінде. Басқа өңірлерде миллиондаған табысы бар өзін-өзі жұмыспен қамтығандар жоқ.
Санаттағы барлық азаматтардың 95,1%-ы қала тұрғындары (5,7 мың адам) болып шықты. Тек 293 адам (4,9%) ауылда кәсіппен айналысып, 1 млн теңге табысқа қол жеткізген.
Миллионерлердің жартысына жуығы сауда саласында жұмыс істеу арқылы осындай жоғары табысқа қол жеткізген (44,8%). Табысы 1 млн теңгеден көп өзін-өзі жұмыспен қамтығандардың 21%-дан астамы жылжымайтын мүлік саласында бизнес иелері немесе тәуелсіз сарапшылар болды. Құрылыс саласы үшінші орында (13,3%). Миллиондаған табысы бар өзін өзі жұмыспен қамтығандар ең аза сала ауыл, орман және балық шаруашылығы (1,2%).
Швейцариялық Credit Suisse (CS) банкінің әлемнің әртүрлі елдеріндегі әл-ауқат деңгейі туралы Global Wealth Report 2022 аналитикалық есебінің деректеріне сүйенсек, 2021 жылдың соңына қарай Қазақстандағы долларлық миллионерлердің үлесі республиканың ересек тұрғындарының 0,3%-ын құрады. Абсолютті түрде бұл 36,9 мың адам. 2020 жылмен салыстырғанда мұндай деңгейдегі қазақстандықтардың саны 50,9% өсті. Пандемияның бірінші жылында байлығын миллиондаған АҚШ долларымен өлшейтін байлар, дереккөзге сүйенсек, елде 24,5 мың адам болған.
