Биыл жыл басынан 1 мамырға дейін ҚР азаматтарының зейнетақы жинақтары 1 трлн теңгеге немесе 6,9% өсті. Өсім жарналар мен инвестициялық табыс түріндегі табыстардан зейнетақы төлемдері түріндегі шығынды алып тастағандағы таза сома.
2023 жылдың төрт айында зейнетақы жарналарының сомасы өткен жылмен салыстырғанда 663,42 млрд теңге — 27% немесе 139,88 млрд теңгеге артық.
Зейнетақы жинақтарын арттыруда инвестициялық табыс та маңызды рөл атқарады. Мәселен, биылғы жылдың төрт айында БЖЗҚ салымшыларының жеке зейнетақы шоттарына есептелген ҚР Ұлттық банкінің басқаруындағы зейнетақы активтерінің инвестициялық табысы 481,8 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылдың осы уақытындағыдан 3,5 есе артық.
Алынған табыс құрылымын талдау нәтижесінде бағалы қағаздар бойынша сыйақы түріндегі, оның ішінде орналастырылған депозиттер және кері РЕПО операциялары бойынша және бағалы қағаздарды нарықтық қайта бағалаудан түскен табыс 508,96 млрд теңге, сыртқы басқарудағы активтер бойынша табыс 25,43 млрд теңге, басқа кірістер — 1,59 млрд теңге болды. Бұл ретте шетел валютасын қайта бағалау 54,16 млрд теңге көлемінде шығын әкелді. Осылайша, зейнетақы активтерінің инвестициялық портфелінің құралдар, салалар және валюталар бойынша әртараптандырылуына байланысты 2023 жылғы сәуірдегі жиынтық табыс оң болды.
Жалпы, ҚР Ұлттық банкінің 2014 жылдан бері (барлық зейнетақы активтерін БЖЗҚ-ға біріктіру процесінің аяқталуы) берген таза инвестициялық табысы 7,4 трлн теңге.
Зейнетақы жинақтарының құрылымындағы жинақталған таза табыстың үлесі жүргізілген төлемдерді есепке алғанда биыл мамыр айының басындағы жағдай бойынша 36,4%-ды құрады. Мұндай елеулі көрсеткіш зейнетақы жинақтарының құрамында инвестициялық табыстың маңызды рөлін көрсетеді.
Жалпы, жинақтаушы зейнетақы жүйесі құрылған күннен бастап (1998 жылы) 2023 жылдың 1 мамырына дейін инвестициялық табыс 758,38%-ға жетті, ал инфляция осы уақытта 710,74% болды. Демек, жинақталған номиналды инвестициялық табыс ұзақ мерзімді перспективада инфляциядан асып түседі.
ҚР Ұлттық банкі мен БЖЗҚ инвестициялық стратегияны жетілдіру және зейнетақы активтерінің сақталуын арттыру бойынша тұрақты жұмыс жүргізуде. Сонымен қатар, ҚР президенті жанындағы Реформалар жөніндегі жоғарғы кеңестің ұсыныстарын іске асыру мақсатында Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының инвестициялық декларациясына түзетулер енгізілді. Түзетулер ESG қағидаттарына сәйкес валюталық портфель акцияларының қосалқы портфелінің бір бөлігін индекстік инвестициялауды, сондай-ақ индекстік инвестициясы бар валюталық портфельдің корпоративтік облигацияларына инвестициялау кезінде ESG қағидаттарын қолдануды көздейді.
Жалпы, бүкіл әлемді шарпыған дағдарыс пен геосаяси тұрақсыздыққа қарамастан, қор салымшыларының инвестициялық табысы тұрақты түрде оң екенін атап өткен жөн. Мәселен, 2020 жылы карантинде инвестициялық табыс сол кезде рекордтық 1,3 трлн теңгені құрады, ал бүкіл әлемде COVID-дан кейінгі дағдарыс болған 2021 жылы инвестиция табысы 1,4 трлн теңге деңгейінде болды. 2022 жылы әлемдегі күрделі макроэкономикалық жағдайға қарамастан, қазіргі инвестициялық стратегия жыл соңында 914,1 млрд теңге көлемінде оң инвестициялық табысты қамтамасыз етуге мүмкіндік берді, бұл ретте көптеген халықаралық институционалдық инвесторлар активтерді басқарудан шығындалды және айтарлықтай зардап шекті.
Еске салайық, Қазақстанда инфляция деңгейін ескере отырып, міндетті зейнетақы жарналарының сақталуына бірегей кепілдік бар. Төлем құқығы басталған кезде салымшының жинақталған рентабельділігіне әсер еткен белгілі бір кезеңдегі рентабельділіктің төмендеуінің өзінде айырманың орнын толтыруға мемлекет кепілдік береді.
