Қазақстанның банк секторы соңғы бірнеше жылда айтарлықтай даму мен өсім көрсетті. 2020 жылдан бері бүкіл әлемде жалғасып келе жатқан дағдарыс толқындары да салаға елеулі кері әсерін тигізген жоқ: ҚР ЕДБ реформалар, бірігу және шоғырландыру бойынша қажетті рәсімдерді жүргізе отырып, барлық сын-қатерлерге дер кезінде тұрақты түрде тойтарыс берді.
Қазақстандық банктердің бәсекеге қабілеттілігін шетелдік сарапшылар растап отыр. Ресейлік Forbes.ru басылымының «Көрші елдердің 50 сенімді банкі — 2023» рейтингі бойынша алғашқы төрт орынды ҚР банктері иеленді.
Бірінші орында шетелдік қатысу бар, негізінен мұнай-газ секторына қатысты корпоративтік бизнеске бағытталған Ситибанк Қазақстан алды.
Көшбасшылар тізімінде Қазақстандағы тұрғын үй-құрылыс жинақтары жүйесін жүзеге асыратын Отбасы банкі де бар. Банк ҚР ЕДБ-дегі жеке тұлғалардың депозиттік базасының 12,7%-ын, сондай-ақ ипотекалық несие нарығындағы елеулі үлесті алады. Қаржы институты ең сенімді және тұрақты ұйымдардың бірі ретінде Қазақстанда ғана аталмайды, халықаралық рейтингтік агенттіктерінің де жоғары рейтингтеріне ие. Нақтырақ айтсақ, Moody's агенттігінің Отбасы банкінің рейтингін Baa2, болжамы «Тұрақты», Fitch Ratings рейтингі BBB, болжамы «Тұрақты» деп бағалады. Ескерту: бұл рейтингтер ҚР-ның егемен рейтингіне сәйкес келеді.
Forbes.ru рейтингіндегі 3 сенімді банкті Қазақстандағы ең ірі коммерциялық банк Halyk Bank тұйықтайды. Қаржы институты ҚР банк секторындағы активтерінің 28,9%-на ие.
Үздік бестікке сондай-ақ қазақстандық Kaspi Bank және Грузияның ProCredit банкі кірді.
Оның үстіне алғашқы ондыққа Қазақстанның бес банкі кірді (ForteBank жетінші орында).
Жалпы, 2023 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша, ҚР банк секторында 21 ЕДБ бар, олардың 11-де шетелдік қатысу бар.
ҚР ЕДБ активтері 46,6 трлн теңгеге жетті, бұл ҚР ІЖӨ-нің 42,1%-ын құрайды. Өз кезегінде өтімділігі жоғары активтер 14,0 трлн теңгені немесе активтердің 30%-ын құрады, бұл банктерге клиенттер алдындағы өз міндеттемелеріне толық көлемде қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.
Биыл шілде айында банктердің меншікті капиталы бір айда 3,7% өсіп, 5,9 трлн теңгені құрады (2023 жылдың басынан бері 13,6% өсті). 2023 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша, негізгі капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (k1) 18,8%, меншікті капитал (k2) — 21,5% құрады, бұл заңнамада белгіленген нормативтерден айтарлықтай асып түседі және банк секторындағы ықтимал тәуекелдерді жабуға мүмкіндік береді.
Бұл көрсеткіштер елдің банк секторының сенімділігі мен тұрақтылығының жоғары деңгейін көрсетеді. ҚР банк секторы жоғары шоғырланғанын атап өткен жөн:
- ҚР ЕДБ жиынтық активтеріндегі бес ірі банктің үлесі 66,0%;
- жалпы несие портфеліндегі бес ірі банктің үлесі 73,8%;
- клиенттердің жалпы депозиттеріндегі бес ірі банктің үлесі 70,2%.
