Биыл Қазақстанның банк секторы айтарлықтай өзгерістер кезеңін өткеруде. Көп жылдық үзілістен кейін нарыққа бірден екі жаңа банк қосылды. Маусым айында «БиЭнКей» коммерциялық банкі» АҚ банк операцияларын жүргізуге лицензия алды. Ал тамызда еліміздегі ірі микроқаржы ұйымдарының бірі «KMF Банк» акционерлік қоғамына айналып, тиісті банк лицензиясына ие болды. Мұндай жағдай 2010 жылдан бері алғаш рет орын алып отыр, мұны елдің қаржы нарығы дамуының жаңа тарауы деп санауға болады.
Бұдан бөлек, биыл маусым айында елдегі екі ірі банктің бірігетіні туралы жарияланды — ForteBank өз кезегінде Home Credit Bank (Қазақстан) акционерлік қоғамының 100% акциясын сатып алу туралы келісімге келді.
Аталған өзгерістер сектордың жалпы даму бағытын көрсетеді: бір жағынан, нарыққа жаңа қатысушылар қосылады, ал екінші жағынан, тиімділікті және тұрақтылықты арттыру үшін шоғырлану процесі жүріп жатыр. Нәтижесінде клиент үшін бәсекелестік артып, банк жүйесінің тұрақтылығын нығайтатын теңгерімді экожүйе қалыптасады.
Мұндай өзгерістер халықаралық рейтингтік агенттіктердің назарынан тыс қалмайды. Жаңа екі қатысушы жайында әзірге нақты бір түсініктемелер жоқ. Ал ForteBank пен Home Credit Bank-тің бірігетіні туралы жаңалықтан кейін осы қаржы институттарына рейтинг беретін Moody's Ratings және Fitch Ratings агенттіктері жедел түрде жаңартылған бағаларды ұсынды.
Осылайша, 2025 жылғы 17 тамызда Moody's Ratings агенттігі ForteBank депозиттерінің ұзақмерзімді рейтингтерін растады, болжам «Оң» күйінде қалды. Агенттіктің айтуынша, ForteBank рейтингтерін растау банктің өз капиталын жоғары деңгейде ұстап тұрғанын, өтімділігінің жоғары екенін және табыстылығының жақсы екенін көрсетеді, сонымен қатар банктің «Хоум Кредит Банк» АҚ-ны сатып алуға және біріктіруге байланысты тәуекелдерді басқаруға қабілетті екенін де айғақтайды. Мұның барлығы қаржы институтының кредиттік портфелінің тез өсуімен байланысты тәуекелдерді және банкті сатып алумен байланысты ықтимал күтпеген тәуекелдерді теңестіреді. Moody's Ratings берген оң болжамға сүйенсек, егер банк біртіндеп біріктірілсе, банктің диверсификациясы жақсарып, көрсеткіштері мен нарықтағы позициялары күшейеді.
Биыл 22 тамызда Fitch Ratings агенттігі де Home Credit Bank-ті сатып алу туралы хабарламаға байланысты ForteBank рейтингісін «BB» деңгейінде «Тұрақты» болжаммен растады. Расталған рейтинг агенттіктің пікіріне сәйкес келеді, қаржы институтында сатып алудың ықтимал әсері мен кредиттің тез өсуіне қатысты рейтингтерді қамтамасыз ететін айтарлықтай тұрақтылық бар — капитал мен өтімділіктің жеткіліктілігіне, жоғары табыстылыққа және активтердің сапасына байланысты.
2025 жылғы тамыз айының басында Fitch Ratings агенттігі Home Credit Bank-тің рейтингісін «BB−» деңгейінде растады, болжам — «Тұрақты».
Жалпы алғанда, соңғы жылдары рейтингтік агенттіктер Қазақстанның банк секторы туралы көзқарасын айтарлықтай оң жаққа өзгертті. Олардың пікірлерін толығырақ қарастырайық.
S&P Global Ratings жыл басынан бері еліміздегі банк секторының жалпы жағдайына қатысты мына есептерде үш рет пікір білдірді:
- 2025 жылғы 9 қаңтардағы «2025 жылға арналған банк секторы бойынша болжам: Сақтықпен білдірілген оптимизм (Кавказ және Орталық Азия елдері)»;
- 2025 жылғы 3 маусымдағы «Банк секторының елдік және салалық тәуекелдерін бағалау (BICRA): Қазақстан Республикасы»;
- «Қазақстан Республикасының егемен кредиттік рейтингісіне болжам».
Агенттік үш есептің бәрінде мынадай жайттарды атап өтті:
- әлемде геосаяси шиеленістің күшеюіне қарамастан, Қазақстанның банк секторының экономикалық тәуекелдерге тұрақтылығы сақталуда;
- активтердің сапа көрсеткіштері мен банк секторының қаржылық көрсеткіштері ұзақ созылған түзету кезеңінен кейін айтарлықтай қалпына келді, агенттік 2024–2025 жылдары да тұрақтылықтың сақталатынына үміттенеді;
- Қазақстан банктерінің кредиттік тәуекелі бақылауда ұсталады;
- Қазақстанның банк секторы жеткілікті капиталға және тұрақты өтімділікке ие.
Fitch Ratings өзінің Қазақстан Республикасының егемен рейтингісіне берген бағасында елдің банк секторын тиімді әрі сенімді деп бағалады.
Осылайша, халықаралық рейтингтік агенттіктер Қазақстанның банк секторындағы өзгерістерге оң баға беріп, оның тұрақтылығы мен даму әлеуетіне сенім білдірді. Ауқымды өзгерістерге қарамастан, еліміздегі ірі банктердің рейтингтерінің расталуы нарықтың сенімді әрі тұрақты екенін көрсетеді. Бұл инвесторлар мен клиенттер үшін оң көрсеткіш болып табылады: Қазақстанның банк секторы халықаралық деңгейде өз позицияларын нығайтып, өсім мен тұрақтылықты сенімді сақтап отыр.
