Соңғы бір жылда ҚР-да бейресми жұмыспен қамтылған қазақстандықтардың саны аздап қысқарды. ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, елде әлеуметтік пакетсіз, демалыссыз, сақтандырусыз және барлық басқа еңбек кепілдіктерінсіз жұмыс істейтін адамдардың үлесі 13,6%-дан 12,8%-ға төмендеді. Сандық тұрғыдан алғанда, айырмашылық шамалы: 2021 жылы мұндай жұмысшылар 1,2 млн болса, өткен жылдың соңында — 1,15 млн (минус 49,3 мың адам).
Бұл көрсеткішті соңғы жылдардағы ең төменгі көрсеткіш деп санауға болады. 2017–2022 жылдар аралығындағы статистикалық мәліметтерге сәйкес, стандартты еңбек келісімшарттары бойынша жұмыс істемейтін жұмыспен қамтылғандар біртіндеп 1,38 млн-нан 1,15 млн адамға дейін қысқарды. Жалғыз ерекшелік, мүмкін, 2020 жыл болды, бұл кезде мұндай жұмысшылардың саны сәл ғана өсті.
2022 жылы бейресми жұмыспен қамтылғандар санының төмендеуінің ықтимал себептерінің бірі көлеңкелі экономика рөлінің жалпы төмендеуі болуы мүмкін. ҚР Қаржы министрлігінің мәліметінше, соңғы үш жылда оның ІЖӨ-дегі үлесі 27%-дан 19,75%-ға дейін төмендеген. ҚР Кәсіподақтар федерациясының сарапшылары көлеңкелі экономиканың мұндай көрсеткіштерімен бейресми жұмыспен қамтылғандардың ресми үлесі өте оптимистік болып көрінеді және белгілі бір дәрежеде жете бағаланбайды деп есептейді.
Әлеуметтік кепілдіксіз жұмыс істейтін қазақстандықтардың қатарында университет немесе колледж дипломы бар адамдар көбейе бастағанын цифрлар растайды. Мәселен, 2022 жылы бейресми жұмыспен қамтылған жоғары білімі бар адамдардың саны бірден 20,2%, орта кәсіптік білімі барлар — 7,8% көбейді. Барлығы 812,9 мыңнан астам осындай азамат болса, олардың бейресми жұмыспен қамтылғандардың жалпы санындағы үлесі 70,6%.
ҚР СЖРА ҰСБ ресми деректері де бейресми жұмыспен қамту енді жұмыс істей бастаған және өздері үшін қолайсыз жағдайларда алғаш рет жұмыс істеуге келіскен жастарға қатысты емес деген қорытынды жасау итермелейді. 2022 жылы бейресми жұмыспен қамтылғандардың жалпы санында 34 жасқа дейінгі қазақстандықтардың үлесі 37% болса, қалғандары орта және одан жоғары жастағы адамдар, олардың саны кемі 725,3 мың.
