Табак өнеркәсібіне араласу жаһандық индексінде Қазақстан 90 елдің арасында 52-орында. Бұл көрсеткіш үкіметтің қоғамдық денсаулық сақтау саясатын темекі компанияларының коммерциялық және жеке мүдделерінен қалай қорғайтынын өлшейді. Global Center for Good Governance in Tobacco Control халықаралық ұйым мәліметінше, 2023 жылы Қазақстандағы табак бизнесіне араласу индексі 60 балды құрады, мүмкін болатын ең жоғары көрсеткіш — 100. Ұйымның әдістемесіне сәйкес, индекс неғұрлым төмен болса, елдегі табак лоббиі соғұрлым әлсіз және бұл денсаулық сақтау көрсеткіштеріне жақсы әсер етеді. Рейтингке сәйкес табак шегу саласындағы әлеуметтік және заңнамалық нормаларға темекі компаниялары тарапынан ең аз қысым Брунейде (индекс 14), Жаңа Зеландияда (27) және Францияда (32) байқалды.
Табак лоббиінің құралдарының ішінде Global Center for Good Governance in Tobacco Control зияндылығы аз және түтінсіз ретінде позицияланған табак өнімдерінің жаңа түрлеріне төмен салықтарды көтеруді және алуды атайды. Атап айтқанда, олар вейптер, электронды темекі және табакты қыздыру жүйелері туралы болып отыр. Естеріңізге сала кетейік: қаңтар айының соңында парламент мәжілісінің депутаттары ҚР-ға вейптерді әкелуге, өндіруге, сатуға және таратуға толық тыйым салуды жақтап дауыс берген болатын. Құжатты бұрынғысынша сенат депутаттары қарайды, содан кейін ол президентке қол қоюға жіберілді.
ҚР СЖРА Ұлттық статистика бюросының іріктемелік сауалнамаларына сәйкесҚазақстандағы әрбір бесінші ересек адам табак тартады. Соңғы бір жылда ҚР-да табак шегушілердің үлесі аздап төмендеді. 2023 жылы сауалнамаға қатысқан ересектердің 19,4%-ы табак өнімдерін күнделікті тұтынуы туралы хабарлады. Бір жыл бұрын бұл көрсеткіш 20,4% болған. Осы салыстырмалы құндылықтарды абсолютті мәндерге аударған кезде елімізде табакты ұнататындар саны 2,7 млн адамды құрайды. Бұл деректер Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы сарапшыларының Қазақстан бойынша жасаған есептеулеріне жақын. ДДҰ ҚР-да 2,9 млн табак шегушілер бар деп есептейді.
