Көкөніс пен жеміс-жидектерді көктемге дейін сақтау үшін Қазақстанда картоп сақтау қоймаларының қуатын үш есе, жеміс-жидек сақтайтын қоймаларды екі есе арттыру қажет. Мұндай қоймаларды салу қарқынына қарағанда, бұл мақсаттар 2025 жылдың соңына дейін орындалмайды.
Барлығы, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің (АШМ) мәліметінше, Қазақстанда 1,2 мыңнан сәл астам жеміс-көкөніс қоймалары бар, олардың жалпы сыйымдылығы 2022 жылы 1,9 млн тоннаны құрады. Бұл ретте елімізде былтыр жалпы 6,5 млн тоннадан астам көкөніс жиналды. Картопты, басқа да көкөністер мен жемістерді сақтау жағдайларының сипаттамаларына сүйене отырып, мұндай қоймалар үш санатқа бөлінеді. Көкөністерді контейнерлерде сақтауға арналған қоймалар ең көбі — 770. Онда 1,3 млн тоннадан астам сәбіз, қызылша, қырыққабат, пияз сақтауға болады. ҚР Сауда және интеграция министрлігі (СИМ) сарапшылары жүргізген талдауға сүйенсек, елімізде бұл көкөністерді сақтау қуаттылығы жеткілікті деуге болады, тапшылық небәрі 3,1%.
Бірақ қалған екі санат — картоп сақтау және жеміс сақтау Қазақстанда тапшы. Біріншісінің қуаттылығы егіннің тауарлық көлемінің 36,5%-ына ғана жетеді (ол 1,4 млн тонна). Жемістерді сақтауға арналған қойма да жеткіліксіз: қолданыстағы қоймаларда көктемге дейін сақталуы қажет жеміс көлемінің небәрі 43,8%-ын (196,5 мың тонна) сақтай алады. Жалпы, 2022 жылдың соңында барлық үш сақтау санатындағы орташа тапшылық деңгейі 35,4%.
АШМ басшысы Ербол Қарашөкеев қыс пен көктемде көкөніс бағасына азық-түлік қоймаларының жоқтығы әсер етеді деп есептейді. Жылы желдетілетін қоймаларсыз бұл өнімдерді тауарлы күйінде сақтау өте қиын. Бұл өз кезегінде нарықта импорттың өсуіне және маусымаралық кезеңде бағаның өсуіне әкеледі.
Көкөніс қоймаларының жетіспеушілігінен басқа, Қазақстанның азық-түлік сақтау жүйесінде басқа да күрделі мәселелер бар. Атап айтқанда, көкөніс қоймаларының қажетті климаттық жабдықтармен қамтамасыз етілу деңгейінің төмендігі. СИМ мәліметінше, 1,2 мың көкөніс қоймасының тек 16,6%-ы ғана тоңазытқыштармен, микроклиматты және белгілі бір ылғалдылық деңгейін құру жүйелерімен жабдықталған.
