Қазақстан сөз және ақпарат бостандығы бойынша елдердің рейтингінде 121-орынға ие болды

Фото: https://www.shutterstock.com/

87 просмотров

Халықаралық қауымдастық Қазақстанды сөз және ақпарат бостандығы қатаң шектелген елдердің қатарына жатқызады. Бұл туралы британдық Article 19 құқық қорғау ұйымы жариялаған Global Expression Report 2023 баяндамасында айтылған. ҮЕҰ мамандары сөз және сөз бостандығы бойынша 161 мемлекеттің рейтингін жасаған. Ең еркін елдердің қатарында Дания, Швеция, Норвегия, Швейцария, Финляндия сияқты Еуропа елдері бар. Қазақстан да басқа посткеңестік республикалар сияқты бұл тізімдегі 100-орыннан әлдеқайда төмен. Еліміз 121, Ресей 141, Тәжікстан 149-орында. Биыл жеті айда «Әділ сөз» халықаралық сөз бостандығын қорғау қорының сарапшылары журналистер мен БАҚ құқықтарын бұзудың 334 ісін тіркеді. Бұқаралық ақпарат құралдарында ең көп талқыланған жағдайлардың бірі талдықорғандық журналист Сандуғаш Дүйсенованың ұсталып, изоляторға қамалуы болды. БАҚ қорғаушылары әріптесін қорғап, ел президентіне ашық хат жазды, содан бір күннен кейін журналистке қатысты қылмыстық іс тоқтатылды. «Әділ сөз» халықаралық сөз бостандығын қорғау қоры бірнеше жылдан бері Қазақстандағы құқық бұзушылықтардың статистикасын жүргізіп келеді және осы деректерге сүйенсек, елде БАҚ-қа қысым жасау жағдайының қалай өзгеріп жатқанын байқауға болады. Былтыр қазақ баспасөзі үшін аса ауыр кезең болды. Қор тіркелген журналистер мен БАҚ құқықтарын бұзу саны 65,9%, 2021 жылғы 132-ден 2022 жылы 219-ға дейін өсті. Бір жыл бұрын да өсім байқалды: 2020 жылмен салыстырғанда 69,2% көбейді. Құқық бұзушылықтың барлық түрлерінің ішінде журналистердің кәсіби қызметіне кедергі жасау істері жиі байқалды. 2022 жылы мұндай шағымдар 73 болса, 2021 жылы 77 болды. Айтпақшы, ҚР Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің (БП ҚС АЕК) ресми есептерінде қылмыстық істердің саны ҚР ҚК 158-бабы («Журналистердің жұмысына кедергі жасау») бойынша қозғалған қылмыстық іс соңғы жылдары екі-үштен аспаған.

Қазақстан сөз және ақпарат бостандығы бойынша елдердің рейтингінде 121-орынға ие болды