Хакерлерге қатысты қылмыстық істер: неге олар сотқа сирек жетеді?

Фото: https://www.shutterstock.com/

Қылмыстық істер статистикасында жүздеген, мыңдаған киберқылмыс туралы сөз жоқ. ҚР ІІМ қызметкерлері тергейтін ақпараттық қауіпсіздік саласындағы құқық бұзушылықтардың саны небәрі он шақты деп есептеледі. Соңғы бес жылда олардың саны өзгерген жоқ. ҚР Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің (ҚС АЕК) мәліметінше, 2022 жылы сотқа дейінгі тергеп-тексерудің бірыңғай тізілімінде (СТБТ) осындай 85 құқық бұзушылық тіркелген. Өткен жылдардағы қаралған істер, 142. Жыл ішінде жаңа қылмыстар саны 14,9% өсті. Бір жыл бұрын өсім 19,3% болған.

Көбіне ҚР Қылмыстық кодексінің 205-бабы — ақпаратқа немесе ақпараттық жүйеге заңсыз қол жеткізу бойынша істер қозғалған. Ал өткен және биылғы жылы тіркелген құқық бұзушылықтардың жартысына жуығы хакерлік шабуылға қатысты. Қозғалған істердің саны бойынша екінші орында ҚР Қылмыстық кодексінің 206-бабы — ақпаратты заңсыз жою немесе өзгерту. 2022 жылы мұндай 15 жағдай тіркелсе, биылғы жылдың бірінші жартыжылдығында — 14. Желіде вирустар мен басқа да зиянды бағдарламаларды құру және таратуға келетін болсақ, керісінше, ҚС АЕК жүйесінде мұндай құқық бұзушылықтар аз тіркелген: 4-5 іс.

Дәлелдемелерді жинау және мұндай қылмыстық істерді сотқа жеткізу хакерді ұстаудан кем түспесе керек. Олардың көпшілігі дәлелдемелердің немесе күдіктілердің болмауына байланысты жабылып, тарап кетеді. Мәселен, былтыр тергеу органдары қараған 142 қылмыстық істің 8-і ғана сотқа жеткен, бұл небәрі 5,6%. 40 қылмыстық іс ескіру мерзімінің өтуіне немесе күдіктінің есінің дұрыс болмауына, күдіктінің қайтыс болуына, қылмыс құрамының болмауына байланысты немесе басқа да себептер бойынша тоқтатылды. Тағы 46 құқықбұзушылық ашылмаған деп танылды немесе тергеу мерзімдерінің өтіп кетуі өтіп кетуіне байланысты жабылды.

Биыл бірінші жартыжылдықта да жағдай осындай. Қаралған 106 қылмыстық істің тек үшеуі немесе 2,8%-ы сотқа жолданған. 20 киберқылмыс бойынша тергеу тоқтатылды, 19-ы ескіру мерзімі өтіп кетіп ашылмаған күйі қалды.

Хакерлерге қатысты қылмыстық істер: неге олар сотқа сирек жетеді?