2022 жылы трансшекаралық өзендердің жер үсті суларының жоғары және өте жоғары ластану жағдайларының саны нашарлай түсті. «Қазгидромет» РМК деректеріне сүйенсек, бір жыл бұрын 98 болғанымен, өткен жылдың соңында мұндай жағдай 133 болған. Ең көп ластану деректері Қостанай облысы өзендерінде — Обаған және Тобылда байқалды. Бұлардың әрқайсынан экологтар бір жылда 50-ден астам рет ластаушы заттардың күрт көбейгенін байқады. Хлоридтер, сульфаттар, кальций, магний, марганец қосылыстары бойынша нормативтер нормадан асып кетті. Айтпақшы, 2021 жылы ең көп ластану фактілері де осы екі өзенде тіркелді.
Ақтөбе облысындағы Елек өзеніне шығарындылар бойынша жағдайды атап өтуге болады. «Қазгидромет» РМК мамандары екі жыл қатарынан өзен суларының алты валентті улы хроммен жоғары ластануының 8-9 жағдайын тіркеп отыр. Есепте бұл ластану көзі көрсетілмеген.
Жалпы, құжатқа сәйкес, Қазақстан аумағы арқылы өтетін трансшекаралық өзендердің көпшілігін отандық экологтар ластанған деп бағалайды. Жер бетіндегі суларды талдауға қарағанда, Ертіс пен оның сағасы Қытайдан келетін Қара Ертіс ең таза деп аталды. 27 нысан екінші, үшінші және төртінші сапа санатына жатады. Олардағы су мінсіз таза болмаса да, оны арнайы дайындықтан кейін де ішуге болады. Әр сынып үшін тазалау деңгейі әртүрлі, қарапайымнан тереңге дейін. Бұл кластарға Қазақстанның оңтүстік және оңтүстік-шығыс бөліктеріндегі негізгі өзендер мен олардың салалары жатады.
Былтыр судың ең нашар сапасы үш су артериясында тіркелді. Соның бірі — Челябі облысындағы Париж ауылы маңынан бастау алып, Қостанай облысындағы Қазақстан шекарасын кесіп өтетін Тоғызақ өзені. Экологтар Тоғызақтың жер үсті суларында никель концентрациясы фондық деңгейден асып түсетінін анықтады. Тағы бір солтүстік су артериясы Әйет, сондай-ақ Қырғызстанмен шектесетін Қарабалта өзені де ең ластардың қатарында.
